Τουρκία, Ε.Ε. και οι Ευθύνες για τη Συρία

Κατά την πρόσφατη επίσκεψη της Καγκελαρίου Μέρκελ στην Τουρκία προτάθηκε, εκτός των άλλων παροχών και de facto υποχωρήσεων σε θέματα βασικών ελευθεριών και ανθρωπίνων δικαιωμάτων, η χρηματοδότηση της Τουρκίας από την ΕΕ, ώστε να αντιμετωπίσει το ανθρωπιστικό ζήτημα των προσφύγων.

Το ζήτημα βέβαια που τίθεται δεν είναι αν θα πληρώσει η ΕΕ ή η Ελλάδα που, αν και σε οικονομική ύφεση, έχει συνεισφέρει υπερ- πολλαπλάσια της μηδενικής της ευθύνης για τον πόλεμο.

Το ζήτημα είναι αν, με βάση την αρχή του δικαίου κατά την οποία πληρώνει όποιος ευθύνεται, θα αναλάβουν μέρος τουλάχιστον του κόστους και τα κράτη που συνέβαλαν τα μέγιστα στον συριακό εμφύλιο και στη δημιουργία του ISIS.

Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Μέχρι τις αρχές του 2011, οι σχέσεις Τουρκίας και Συρίας ήταν άψογες. Ο Ερντογάν είχε φιλοξενήσει τον Άσαντ στο εξοχικό του και έκαναν μαζί διακοπές. Η Τουρκία είχε αυξήσει σημαντικά τις εξαγωγές της προς τη Συρία, ενώ τα φορτηγά της περνούσαν ανενόχλητα προς την αραβική χερσόνησο. Την ίδια όμως εποχή, παράλληλα, ένας μεγάλος αριθμός τζιχαντιστών διακινούνταν, μέσω Τουρκίας, προς τη Συρία και το Ιράκ.

Με αφορμή τα γεγονότα της Αραβικής Άνοιξης στη Βόρειο Αφρική, ξέσπασαν, στα τέλη Ιανουαρίου 2011, διαδηλώσεις και στη Συρία, τις οποίες το καθεστώς Άσαντ αντιμετώπισε βιαίως.

Με αυτό ως αφορμή, ο Ερντογάν στράφηκε προοδευτικά κατά του Άσαντ, στην αρχή ρητορικά και, στη συνέχεια, εμπράκτως, με την ξεκάθαρη υλική υποστήριξή του προς τους Σουνίτες διαφωνούντες. Έτσι, και ενώ μέχρι τότε κρατούσε τα προσχήματα και ήταν η διακριτική δίοδος για την τροφοδοσία των «αντικαθεστωτικών» δυνάμεων, η Τουρκία κατέστη η λεωφόρος και ο οδηγός της εξοπλιστικής προσπάθειας των Σουνιτών στη Συρία και στη Μέση Ανατολή. Ποιοι όμως ήταν οι χρηματοδότες;

Όπως έγινε γνωστό από μεγάλες και έγκυρες ειδησεογραφικές πηγές, χρηματοδότες των ενόπλων Σουνιτών στη Συρία και στο Ιράκ ήταν η Σαουδική Αραβία, το Κατάρ και, φυσικά, η ίδια η Τουρκία. Η τελευταία, μάλιστα, ήταν η πρώτη που ανέλαβε να οργανώσει και να εκπαιδεύσει, τον Ιούλιο 2011, τον «Ελεύθερο Συριακό Στρατό» και, ταυτόχρονα, να φιλοξενεί τις οικογένειες των στρατιωτικών και πολιτικών εκείνων που εγκατέλειπαν τον Άσαντ.

Έτσι, αντίθετα με τη συνήθη πρακτική τους, στην περίπτωση της Συρίας, οι μεγάλες Δυτικές Δυνάμεις δεν είχαν ούτε την πρωτοβουλία, ούτε ήταν οι πρώτες που εξόπλισαν τους αντάρτες. Τούτο βέβαια δεν σημαίνει ότι δεν το ανέχτηκαν ή δεν το έκαναν και αυτές στη συνέχεια, όπως το ίδιο έπραξαν η Ρωσία και το Ιράν, που εξόπλιζαν και εξοπλίζουν τον Άσαντ.

Συνεπώς, μεταξύ των πρώτων που ευθύνονται για τη σύγκρουση και τα εκατομμύρια των προσφύγων που ακολούθησαν είναι η Τουρκία, η Σαουδική Αραβία και το Κατάρ. Μάλιστα, η Τουρκία χρησιμοποίησε τους πρόσφυγες ως «εργαλείο» ή «όπλο», πρώτα εναντίον του Άσαντ, μετά για να πιέσει τη Δύση ώστε να δημιουργήσει προς όφελός της και εντός της Συρίας μία «ουδέτερη» ζώνη και μετά, για να πάρει οικονομικά και πολιτικά ανταλλάγματα από την ΕΕ.

Τέλος, για να διεκδικήσει κοινές περιπολίες, δήθεν για αστυνόμευση, στο Αιγαίο, θαρρείς και δεν γνωρίζουν οι τουρκικές αρχές ασφαλείας ποιοι είναι οι διακινητές ή εμείς δεν γνωρίζουμε ότι η αξιοπιστία του Ερντογάν είναι μηδενική, αφού οι δήθεν βομβαρδισμοί κατά του Άσαντ στράφηκαν τελικά εναντίον των Κούρδων.

Από τα παραπάνω, προκύπτουν κάποιες κρίσιμες ερωτήσεις προς κάθε διεθνή παράγοντα. Ως προς τα Αραβικά κράτη: Ποια είναι η συμμετοχή τους στις τεράστιες δαπάνες της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες της Συρίας; Απάντηση: Μηδενική! Πόσους πρόσφυγες έχουν φιλοξενήσει ή πρόκειται να φιλοξενήσουν; Η απάντηση: Κανέναν!

Και ως προς την Τουρκία: Δεν θα έπρεπε να υποστεί τις συνέπειες της νέο- οθωμανικής της πολιτικής; Γιατί να πληρώνει η ΕΕ για τα τραγικά λάθη των ηγεμονικών της φιλοδοξιών στη Μέση Ανατολή; Γιατί η Τουρκία δεν εφαρμόζει το νόμο και δεν σταματά τους διακινητές; Δεν ισχυρίζεται πως είναι κράτος δικαίου που θέλει να ενταχθεί στην ΕΕ;

Και σε ό,τι μας αφορά, ερωτώνται οι εταίροι μας: Αν πρόκειται η Τουρκία, που και για τον πόλεμο ευθύνεται και δεν εφαρμόζει τους νόμους της, να λάβει την τεράστια βοήθεια των 3 δισεκ. ευρώ, γιατί να μην χαλαρώσει η σκληρή δημοσιονομική πολιτική στην Ελλάδα;

Όλα τα παραπάνω δεν σημαίνουν ότι η ΕΕ δεν έχει ευθύνες ή ότι δεν πρέπει να βοηθήσει όσο μπορεί τους πρόσφυγες. Ωστόσο, δεν επιτρέπεται οι υπεύθυνοι, εκμεταλλευόμενοι τη συγκυρία και τα λάθη πολιτικής κρατών της ΕΕ, να έχουν απαιτήσεις ώστε αφενός να απαλλαγούν των τεράστιων ευθυνών τους και να αποκομίσουν εκλογικά οφέλη, αφετέρου να κερδίσουν πολιτικά και οικονομικά πλεονεκτήματα σε βάρος του δικαίου και των λαών της Ευρώπης.

Το άρθρο δημοσιεύτηκε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ

Master’s Program in International Public Administration (MIPA) International Relations Theory

Ilias Kouskouvelis, Professor in I.R. Theory

t: @kouskouvelis

The course offers an in depth knowledge of the International Relations theory. Through the study of classical and internationally recognized texts, such as those of Thucydides, E.H. Carr, H. Morgenthau, H. Bull, M. Wight, K. Waltz, J. Mearsheimer, R. Keohane, and others, the students are familiarized with the dominant International Relations theories, concepts and methodological approaches. It is expected, at the end of the course, that students will have developed the necessary conceptual abilities and skills in order to approach critically the I.R. theoretical issues, and to grasp the realities of international politics.

Readers:

Paul R. Viotti and Mark V. Kauppi (1999), International Relations Theory, 3rd edition, Boston: Allyn and Bacon

Art, Robert J., Jervis, Robert (2005), International Politics: Enduring Concepts and Contemporary Issues, 7th Edition, N. York: Pearson

Louis Henkin (1979), How Nations Behave: Law and Foreign Policy, N. York, Council on Foreign Relations

Course entities – reading material

1 – 2.  

– Thucydides, Historiae

– Hans J. Morgenthau, Politics among Nations: The Struggle for Power and Peace, 5^th Edition, Revised, (New York: Alfred A. Knopf, 1978, pp. 4-15, “Six principles of Political Realism.

– Ilias Kouskouvelis (2003), Introduction to International Relations, Piotita (in Greek)

– Bull, Hedley (1966), “International Theory: The Case for a Classical Approach”, World Politics, 18 (3): 361-377.

– Bull, Hedley (1972), “The Theory of International Politics, 1919-1969”, in The Aberystwyth Papers: International Politics, 1919-1969, edited by Brian Porter, 30-55. London: Oxford University Press [for the University College of Wales].

– Gustafson, Lowell S., Thucydides’ theory of international relations: a lasting possession, Baton Rouge, Louisiana State University Press, 2000.

– Johnson, Laurie M., Thucydides, Hobbes and the interpretation of Realism, DeKalb, Northern Illinois University Press, 1993.

3.  Carr Edward (2001), The twenty years crisis 1919-1939. An introduction to the study of International Relations, N. York, Perennial

–  Clark, Ian (2009), “Towards an English School Theory of Hegemony”, European Journal of International Relations, 15:2, 203-228.

–  Herz, John H. (1981), “Political Realism Revisited”. International Studies Quarterly, 25(2): 182-197.

–  Mearsheimer, John J. (2005), “E.H. Carr vs Idealism: The Battle Rages On”, International Relations, 19(2): 139-152.

5. Bull Hedley (1977), The Anarchical Society, A study of order in World Politics, N. York, Columbia University Press.

 

–  Harris, Ian (1993), Order and Justice in “The Anarchical Society”, International Affairs, 69(4): 725-741.

–  Lake, David (1996), “Anarchy Hierarchy and the Variety of International Relations”, International Organization, 50(1): 1-33.

6.  Waltz Kenneth (1959), Man, the State, and War, N. York, Columbia University Press.

Waltz Kenneth (1979), Theory of International Politics. Reading, Addison-Wesley.

–  Buzan, Barry and Richard Little (1996), “Reconceptualizing Anarchy: Structural Realism Meets World History”, European Journal of International Relations, 2:4, 403-38.

– James, Patrick (1995), “Structural Realism and the Causes of War”, Mershon International Studies Review, 39(2): 181-208.

– Waever, Ole (2009), “Waltz’s Theory of Theory”, International Relations, 23(2): 201-222.

– Waltz, Kenneth N. (2000), “Structural Realism after the Cold War”, International Security, 25(1): 5-41.

7.  Mearsheimer J. John (2001), The Tragedy of Great Powers Politics, N. York, W. W. Norton & Company.

–  Mearsheimer, John J. (2009), “Reckless States and Realism”, International Relations, 23(2): 241-256.

–  Schweller, Randall and Priess, David (1997), “A Tale of Two Realisms: Expanding the Institutions Debate”, Mershon International Studies Review, 41(1): 1-32.

–  Snyder, Glenn H. (2002), “Mearsheimer’s World-Offensive Realism and the Struggle for Security: A Review Essay”, International Security, 27(1): 149-173.

8.  Keohane O. Robert & Nye S. Joseph, Power and interdependence, Little & Brown, Boston, 1977.

     Holsti Kale, ‘The Necrologists of International Relations’, Canadian Journal Of Political Science/Revue canadienne de science politique, Vol.18, pp.675-695.

–  Gilpin, Robert (1971), “The Politics of Transnational Economic Relations”, International Organization, 25(3): 398-419.

–  Jervis, Robert (1998), “Realism in the Study of World Politics”, International Organization, 52(4): 971-991.

–  Keohane, Robert O. (1998), “International Institutions: Can Interdependence Work?”, Foreign Policy, 110 (Special Edition): 82-96, 194.

–  Keohane, Robert O. and Nye, Joseph S. Jr. (1998), “Power and Interdependence in the Information Era”, Foreign Affairs, 77(5): 81-94.

– Keohane, Robert O. & Waltz, Kenneth N. (2000-2001), “The Neorealist and His Critic”, International Security, 25(3): 204-205.

9. Integration theories

Ilias Kouskouvelis (2003), Introduction to International Relations, chapter 10 (in Greek).

11.  International Organization and International Politics

Προτεινόμενοι σύνδεσμοι:

Conversations with History: John Mearsheimer 

Conversations with History: John Mearsheimer and Stephen Walt

Conversations with History: Joseph S. Nye 

Conversations with History: Kenneth N. Waltz

Conversations with History: Robert Jervis

Conversations with History: Robert O. Keohane 

Conversations with History: Stephen D. Krasner 

http://www.diethneis-sxeseis.gr,  

http://www.kouskouvelis.gr,    

http://www.thucydides.gr

Βόμβες… και στο βάθος αναβολή εκλογών;

Τα σχέδια του Ερντογάν να μετατρέψει το πολιτικό σύστημα της Τουρκίας σε προεδρικό και, ενισχύοντας τις εξουσίες του, να μετεξελιχθεί σε «σουλτάνο» σταμάτησαν στις 7 Ιουνίου 2015, όταν το κόμμα του, το ΑΚΡ, κατέγραψε μία από τις χαμηλότερες εκλογικές του επιδόσεις με 40.7, εννέα ολόκληρες μονάδες κάτω από τις εκλογές της 12ης Ιουνίου 2011. Ως κύρια αιτία και εμπόδιο της εκλογικής αποτυχίας θεωρήθηκε από τον Ερντογάν και το κόμμα του η άνοδος και είσοδος στη Βουλή του φιλοκουρδικού κόμματος HDP, που ξεπέρασε άνετα το όριο του 10% και πέτυχε 13%.

Έκτοτε σχηματίσθηκε υπηρεσιακή κυβέρνηση και ορίσθηκαν επαναληπτικές εκλογές στις 1 Νοεμβρίου 2015. Ωστόσο, οι επερχόμενες εκλογές, όπως και οι προηγούμενες, γίνονται σε ένα κλίμα αστάθειας, αβεβαιότητας, οξυμένου ανταγωνισμού, καθώς και πολεμικών συγκρούσεων στο εσωτερικό και στο εξωτερικό (Συρία). Στο εσωτερικό και πριν την 7η Ιουνίου, μετά από επιθέσεις παρακρατικών οργανώσεων εναντίον Κούρδων, το PKK εγκατέλειψε τη δίχρονη εκεχειρία και ξεκίνησε νέο γύρο επιθέσεων, με αποτέλεσμα η βία να γίνει καθημερινό φαινόμενο.

Η τρομοκρατική επίθεση της 10ης Οκτωβρίου, που προκάλεσε τόσα θύματα, έρχεται ως συνέχεια αυτού του κλίματος βίας. Η επίθεση έγινε εναντίον προσυγκέντρωσης οπαδών του φιλοκουρδικού HDP, οι οποίοι θα συμμετείχαν σε πορεία ειρήνης που διοργάνωναν εργατικά σωματεία και μεγάλοι συνδικαλιστικοί φορείς της χώρας. Και έγινε μία μέρα μετά την διάδοση της πληροφορίας ότι οι κουρδικές οργανώσεις θα ανακοίνωναν ανακωχή…

Το πρώτο ερώτημα είναι τι προκάλεσε αυτήν την επίθεση. Είναι φανερό ότι το γεγονός σχετίζεται με τις εκλογές της 1ης Νοεμβρίου, με την αμετροεπή φιλοδοξία του Ερντογάν για αυτοδυναμία και αλλαγή του πολιτικού συστήματος, με τον διαρκώς αυξανόμενο αυταρχισμό του (διώξεις δημοσιογράφων, δικαστικών, κλπ.), με την αποτυχία της πολιτικής του στο Κουρδικό, αλλά και της αντίστοιχης στη Συρία.

Το δεύτερο ερώτημα είναι τι συνεπάγεται το χτύπημα και ποιες θα είναι οι συνέπειες. Είναι βέβαιο ότι τέτοιου είδους χτυπήματα λειτουργούν περίεργα σε προεκλογικές περιόδους και έχει μεγάλη σημασία να παρακολουθήσουμε πώς κάθε πλευρά θα επιχειρήσει να το διαχειρισθεί. Αν αποδοθεί σε κουρδική οργάνωση, τότε εκείνος που θα χάσει θα είναι το HDP και, αντίστροφα, εκείνος που θα ωφεληθεί θα είναι ο Ερντογάν. Ίσως για αυτόν τον λόγο το συντονιστικό των κουρδικών οργανώσεων κάλεσε τα μέλη του να προβούν σε κατάπαυση πυρός (ανακωχή), ώστε να μην κατηγορηθούν ως οι αυτουργοί και συνεχιστές των τρομοκρατικών επιθέσεων. Αν, από την άλλη, αποδοθεί σε παρακρατική ή εθνικιστική οργάνωση, τότε το κόστος για το κόμμα του Ερντογάν, τον ίδιο, αλλά και τη χώρα θα είναι πολύ μεγάλο.

Όμως, όπως έχουν τα πράγματα και όπως δείχνουν οι δημοσκοπήσεις, το AKP δύσκολα θα πετύχει την πολυπόθητη για τον Ερντογάν αυτοδυναμία, οι αλλαγές στο Σύνταγμα δεν θα γίνουν και θα υπάρξει κυβερνητική αστάθεια. Εκτός αν, όπως φοβόνταν ορισμένοι πολιτικοί κύκλοι και κατεγράφη αρκετά νωρίς στον Τύπο (βλ. Today’s Zaman), ο Ερντογάν και η κυβέρνηση, υλοποιώντας μία από τις προειδοποιήσεις του, αναβάλουν τις εκλογές βάσει του άρθρου 78 του Συντάγματος, επικαλούμενοι «πόλεμο», είτε δηλαδή τις τρομοκρατικές επιθέσεις στο εσωτερικό, είτε τις συγκρούσεις στη Συρία.

Σε αυτήν την περίπτωση, ο Ερντογάν θα κερδίσει χρόνο, αναζητώντας την πρόσφορη στιγμή για να προκηρύξει εκ νέου εκλογές. Ίσως αυτή να είναι η μόνη διέξοδος που βλέπει τούτη την ώρα ένας πολιτικός που αυτοπαγιδεύτηκε εξαιτίας της αλαζονείας και των φιλοδοξιών του. Ωστόσο, ο φαύλος κύκλος στον οποίο βρέθηκε δεν θα σπάσει: η αβεβαιότητα θα αυξηθεί, η δράση αστυνομίας και κατασταλτικών μηχανισμών θα ενταθεί και οι εσωτερικές συγκρούσεις θα περάσουν σε νέα φάση. Και όλα αυτά ενώ ο πόλεμος στη Συρία θα συνεχίζεται, οι κουρδικοί φορείς εκτός συνόρων θα ενισχύονται και η τουρκική οικονομία θα αρχίσει να υφίσταται όλο και περισσότερο τις συνέπειες της πολιτικής αστάθειας…

ΔΜΠΣ «Διεθνείς Σχέσεις και Ασφάλεια»

Παρακάτω θα βρείτε πληροφορίες και την ύλη για το μάθημα Διεθνείς Σχέσεις Ι στο Διατμηματικό Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Σπουδών «Διεθνείς Σχέσεις και Ασφάλεια»

Διδάσκων: Ηλίας Κουσκουβέλης, Καθηγητής, Κοσμήτορας Σχολής Κ.Α.Ε.Τ,
​Έδρα ΓΕΕΘΑ στις Στρατηγικές Σπουδές «Θουκυδίδης»
http://www.kouskouvelis.gr; http://www.thucydides.gr; http://www.diethneis-sxeseis.gr; http://www.kouskouvelis.wordpress.com; t: @kouskouvelis

Το μάθημα προσφέρει μία σε βάθος ειδίκευση στις Διεθνείς Σχέσεις και ιδιαίτερα στη θεωρία. Μέσω της μελέτης κλασσικών και διεθνώς αναγνωρισμένων κειμένων παρουσιάζονται οι κυρίαρχες θεωρήσεις και θεωρίες τής Επιστήμης των Διεθνών Σχέσεων, οι έννοιες, οι αναλύσεις και οι μεθοδολογικές προσεγγίσεις που αυτές εισάγουν. Η προτεινόμενη βιβλιογραφία και οι ακαδημαϊκές παραδόσεις σκοπό έχουν να αποτελέσουν τη βάση για την επιστημονική μελέτη των διεθνών σχέσεων.
Στο τέλος του εξαμήνου αναμένεται οι φοιτητές να έχουν αναπτύξει τις απαραίτητες δεξιότητες ώστε:
– να ανταποκρίνονται με κριτική ικανότητα στα ερωτήματα και την επιχειρηματολογία της θεωρίας των Διεθνών Σχέσεων.
– να κατανοούν τις μεθοδολογικές, επιστημονικές και πολιτικές παραμέτρους μίας ομάδας σημαντικών θεωρητικών προσεγγίσεων των Διεθνών Σχέσεων.

Μαθήματα και Βιβλιογραφία

1. Διεθνείς Σχέσεις (έννοια, παράγοντες διεθνούς πολιτικής, θεωρήσεις, θεωρία)
Υποχρεωτική μελέτη/ βιβλιογραφία:
– Ηλίας Κουσκουβέλης (2003), Εισαγωγή στις Διεθνείς Σχέσεις, Ποιότητα, κεφάλαια 1.1-2, 2, 3.

2. Κλασσικός Ρεαλισμός
Υποχρεωτική μελέτη/ βιβλιογραφία:
– Θουκυδίδης, Ιστορίαι.
– Hans J. Morgenthau, Politics among Nations: the Struggle for Power and Peace, 5th Edition, Revised, (New York: Alfred A. Knopf, 1978, pp. 4-15, “Six principles of Political Realism”.
– Ηλίας Κουσκουβέλης (2003), Εισαγωγή, κεφάλαια 2, 3, 4, 5
Προαιρετική βιβλιογραφία:
– Bull, Hedley (1966), “International Theory: The Case for a Classical Approach”, World Politics, 18 (3): 361-377.
– Bull, Hedley (1972), “The Theory of International Politics, 1919-1969”, in The Aberystwyth Papers: International Politics, 1919-1969, edited by Brian Porter, 30-55. London: Oxford University Press [for the University College of Wales].
– Gustafson, Lowell S., Thucydides’ theory of international relations: a lasting possession, Baton Rouge, Louisiana State University Press, 2000.
– Johnson, Laurie M., Thucydides, Hobbes and the interpretation of Realism, DeKalb, Northern Illinois University Press, 1993.

3. Αμφισβήτηση του Ιδεαλισμού – Ρεαλισμός και επιστημονική μελέτη των Διεθνών Σχέσεων
Υποχρεωτική μελέτη/ βιβλιογραφία:
Carr Edward (2000), Η εικοσαετής κρίση 1919-1939, Εισαγωγή στη μελέτη των διεθνών σχέσεων, Ποιότητα, Αθήνα, μέρη 1, 2, 3
Προαιρετική βιβλιογραφία
– Clark, Ian (2009), “Towards an English School Theory of Hegemony”, European Journal of International Relations, 15:2, 203-228.
– Herz, John H. (1981), “Political Realism Revisited”. International Studies Quarterly, 25(2): 182-197.
– Mearsheimer, John J. (2005), “E.H. Carr vs Idealism: The Battle Rages On”, International Relations, 19(2): 139-152.

4. Πολιτική θεωρία και Ρεαλισμός: «εικόνες» ή τα επίπεδα ανάλυσης
Υποχρεωτική μελέτη/ βιβλιογραφία:
Waltz Kenneth (2011), Ο άνθρωπος, το κράτος και ο πόλεμος, Μία θεωρητική ανάλυση (πρόλογος: Ηλίας Κουσκουβέλης), Ποιότητα, Αθήνα.
Προαιρετική βιβλιογραφία
– Brown, Chris (2009), “Structural Realism, Classical Realism and Human Nature”, International Relations, 23(2): 257-270.

5. Διεθνείς Σχέσεις: «αναρχία», «τάξη», «κοινότητα», «κοινωνία», «διεθνές σύστημα» (Η «Βρετανική» σχολή)
Υποχρεωτική μελέτη/ βιβλιογραφία:
Bull Hedley (2001), Η άναρχη κοινωνία, μελέτη της τάξης στην παγκόσμια πολιτική, (επιμέλεια: Ηλίας Κουσκουβέλης), Ποιότητα, Αθήνα.
Προαιρετική Βιβλιογραφία
– Harris, Ian (1993), Order and Justice in “The Anarchical Society”, International Affairs, 69(4): 725-741.
– Lake, David (1996), “Anarchy Hierarchy and the Variety of International Relations”, International Organization, 50(1): 1-33.

6. Διεθνές σύστημα – Δομικός Ρεαλισμός
Υποχρεωτική μελέτη/ βιβλιογραφία:
Waltz Kenneth (2011), Θεωρία Διεθνούς Πολιτικής, Ποιότητα, Αθήνα.
Προαιρετική βιβλιογραφία
– Buzan, Barry and Richard Little (1996), “Reconceptualizing Anarchy: Structural Realism Meets World History”, European Journal of International Relations, 2:4, 403-38.
– James, Patrick (1995), “Structural Realism and the Causes of War”, Mershon International Studies Review, 39(2): 181-208.
– Waever, Ole (2009), “Waltz’s Theory of Theory”, International Relations, 23(2): 201-222.
– Waltz, Kenneth N. (2000), “Structural Realism after the Cold War”, International Security, 25(1): 5-41.

7. Διεθνείς Σχέσεις και Επιθετικός Ρεαλισμός
Υποχρεωτική μελέτη/ βιβλιογραφία:
Mearsheimer J. John, Η Τραγωδία της Πολιτικής των Μεγάλων Δυνάμεων, (επιμέλεια: Ήφαιστος Π. & Κουσκουβέλης Ηλ.), Ποιότητα, Αθήνα, 2009.
Προαιρετική βιβλιογραφία
– Mearsheimer, John J. (2009), “Reckless States and Realism”, International Relations, 23(2): 241-256.
– Schweller, Randall and Priess, David (1997), “A Tale of Two Realisms: Expanding the Institutions Debate”, Mershon International Studies Review, 41(1): 1-32.
– Snyder, Glenn H. (2002), “Mearsheimer’s World-Offensive Realism and the Struggle for Security: A Review Essay”, International Security, 27(1): 149-173.

8. Διεθνής συνεργασία (αλληλεξάρτηση) και Πλουραλισμός
Υποχρεωτική μελέτη/ βιβλιογραφία:
– Keohane O. Robert & Nye S. Joseph (1977), Power and interdependence, Little & Brown, Boston, 1977.
– Keohane Rοbert O. (1982), “The demand for international regimes”, International Organization, 36, 2.
Προαιρετική βιβλιογραφία
– Gilpin, Robert (1971), “The Politics of Transnational Economic Relations”, International Organization, 25(3): 398-419.
– Jervis, Robert (1998), “Realism in the Study of World Politics”, International Organization, 52(4): 971-991.
– Keohane, Robert O. (1998), “International Institutions: Can Interdependence Work?”, Foreign Policy, 110 (Special Edition): 82-96, 194.
– Keohane, Robert O. and Nye, Joseph S. Jr. (1998), “Power and Interdependence in the Information Era”, Foreign Affairs, 77(5): 81-94.
– Keohane, Robert O. (2000-2001), “The Neorealist and His Critic”, International Security, 25(3): 204-205.

9. Διεθνής Συνεργασία και Ολοκλήρωση
Υποχρεωτική μελέτη/ βιβλιογραφία:
– Ηλίας Κουσκουβέλης (2003), Εισαγωγή, κεφάλαιο 10

10. Εκλεκτικισμός, Τροποποιημένος Δομικός Ρεαλισμός
Υποχρεωτική μελέτη/ βιβλιογραφία:
– Holsti Kale, ‘The Necrologists of International Relations’, Canadian Journal Of Political Science/Revue canadienne de science politique, Vol.18, pp.675-695.
– Keohane Robert O., «Structural realism and beyond», στο Finifter, Α. D. (ed.), Political science: the state of the discipline (1983), American Political Science Association, Washington, D.C..

11. Διεθνής Θεωρία
Υποχρεωτική μελέτη/ βιβλιογραφία:
Wight, Martin (1998), Διεθνής θεωρία. Τα τρία ρεύματα σκέψης (επιμέλεια: Π. Ήφαιστος), Ποιότητα, Αθήνα.
Προαιρετική βιβλιογραφία
– Bull, Hedley (1976), “Martin Wight and the Theory of IR”, British Journal of International Studies, 2:2, 101-16.

Προτεινόμενοι σύνδεσμοι
Conversations with History: John Mearsheimer

Conversations with History: John Mearsheimer and Stephen Walt

Conversations with History: Joseph S. Nye

Conversations with History: Kenneth N. Waltz

Conversations with History: Robert Jervis

Conversations with History: Robert O. Keohane

Conversations with History: Stephen D. Krasner

Εισαγωγή στις Διεθνείς Σχέσεις

Παρακάτω μπορείτε να βρείτε την περιγραφή και την βιβλιογραφία του μαθήματος του Α᾽ εξαμήνου Εισαγωγή στις Διεθνείς Σχέσεις.  

Διδάσκων:  Ηλίας Κουσκουβέλης, Καθηγητής, Κοσμήτορας ΣΚΑΕΤ, t: @kouskouvelis

Περιγραφή – Στόχοι

Το μάθημα εισάγει τον φοιτητή – φοιτήτρια στις βασικές έννοιες της επιστήμης των Διεθνών Σχέσεων, όπως: το διεθνές σύστημα, οι παράγοντες του διεθνούς συστήματος, το εθνικό συμφέρον, η ισχύς, ο πόλεμος, η λήψη αποφάσεων, η στρατηγική, το διεθνές εμπόριο, η σχέση πολιτικής και οικονομίας.  Η προσέγγιση όλων αυτών των εννοιών γίνεται στη βάση των θεωρήσεων αλλά και των θεωριών και μεθοδολογικών εργαλείων της επιστήμης των Διεθνών Σχέσεων.

Το μάθημα διακρίνεται από πνευματικό, επιστημονικό και ιδεολογικό πλουραλισμό και επιδιώκει τον προβληματισμό και την ανάπτυξη των ιδίων δυνατοτήτων ανάλυσης, κριτικής σκέψης, αλλά και επιστημονικών ενδιαφερόντων.  Συνεπώς η ενεργός παρουσία των φοιτητών στο μάθημα είναι απαραίτητη.

Βασικό κείμενο:

Ηλίας Κουσκουβέλης, Εισαγωγή στις Διεθνείς Σχέσεις, Ποιότητα, Αθήνα, 2004, 496 σ.

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

Εβδομάδα 1

Ενημέρωση

Έννοιες: Διεθνείς Σχέσεις, διεθνές σύστημα

Η Επιστήμη και η παράδοση των Διεθνών Σχέσεων στην Ελλάδα

Εβδομάδα 2

Επιστήμη των Διεθνών Σχέσεων: προέλευση, εξέλιξη, μέθοδοι

Η Επιστήμη των Διεθνών Σχέσεων σήμερα

Εβδομάδες 3-5

Θεωρήσεις Διεθνών Σχέσεων: Ρεαλισμός, Πλουραλισμός, Μαρξισμός,

Ρεαλισμός, Ορθολογισμός, Επαναστατικοί

Εβδομάδα 6

Κράτος, Έθνος, «Διεθνής Κοινότητα»

Εθνικά και άλλα συμφέροντα

Εβδομάδα 7

Ισχύς και μορφές ισχύος

Εβδομάδα 8

Το διεθνές σύστημα

Εβδομάδες 9-10

Η συμπεριφορά των κρατών στο διεθνές σύστημα

Εβδομάδες 11-12

Ο πόλεμος και τα αίτιά του

Εβδομάδα 13

Στρατηγική

Βασική βιβλιογραφία

Θουκυδίδης, Ιστορίαι (μετάφραση – απόδοση Ελ. Βενιζέλου στις εκδόσεις Σμυρνιωτάκη ή Κ. Βλάχου στις εκδόσεις Εστία ή Α. Γεωργοπαπαδάκου στις εκδόσεις Κάκτος).

Ήφαιστος Παναγιώτης, Θεωρία διεθνούς και ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, Ποιότητα, Αθήνα, 1999

Ήφαιστος Παναγιώτης, Θεωρία και Στρατηγική των μεγάλων Ευρωπαϊκών Δυνάμεων, Ποιότητα, Αθήνα, 1999

Ήφαιστος Παναγιώτης, Ιστορία, Θεωρία & Πολιτική Φιλοσοφία των Διεθνών Σχέσεων, Ποιότητα, Αθήνα, 1999

Κουλουμπής Θεόδωρος, Διεθνείς Σχέσεις, Εξουσία και Δικαιοσύνη, Παπαζήσης, Αθήνα, 1998

Κουσκουβέλης Ηλίας, Αποτροπή και Πυρηνική Στρατηγική στον Ψυχρό Πόλεμο, Ποιότητα, 2000

Κουσκουβέλης Ηλίας, Λήψη Αποφάσεων, Κρίση, Διαπραγμάτευση, Παπαζήσης, Αθήνα, 1997

Κουσκουβέλης Ηλίας, Εισαγωγή στην Πολιτική Επιστήμη και τη Θεωρία της Πολιτικής, Παπαζήσης, Αθήνα, 1997

Κουσκουβέλης Ηλίας, Διπλωματία και Στρατηγική της Ευρωπαϊκής Ένωσης, Παπαζήσης, Αθήνα, 1995

Πλατιάς Αθανάσιος, Το νέο Διεθνές Σύστημα, Παπαζήσης, Αθήνα, 1999

Πλατιάς Αθανάσιος, Διεθνείς Σχέσεις και Στρατηγική στον Θουκυδίδη, Εστία, Αθήνα, 1999

Πλατιάς Α. & Ήφαιστος Π., Ελληνική αποτρεπτική στρατηγική, Παπαζήσης, Αθήνα, 1993

Bull, Hedley, Η άναρχη κοινωνία, επιμέλεια: Η. Κουσκουβέλης, Ποιότητα, Αθήνα, 2001.

Carr, Edward H., Η εικοσαετής κρίση, 1919-1939, Ποιότητα, Αθήνα, 2000.

Gilpin Robert, Παγκόσμια Πολιτική Οικονομία: Η Διεθνής Οικονομική Τάξη, Β’ έκδοση, επιμέλεια: Η. Κουσκουβέλης, Τ. Μαστρογιάννης, Αθήνα, 2002

Wight Martin, Διεθνής Θεωρία, Ποιότητα, Αθήνα, 1998

Θεωρία Διεθνών Σχέσεων (Μεταπτυχιακό)

Παρακάτω μπορείτε να βρείτε την περιγραφή και τον κατάλογο συγγραμμάτων, επιστημονικών περιοδικών και ιστοτόπων για την ύλη του μαθήματος Θεωρία Διεθνών Σχέσεων στο μεταπτυχιακό πρόγραμμα του Τμήματος Διεθνών & Ευρωπαϊκών Σπουδών, Πανεπιστήμιο Μακεδονίας.

Διδασκων: Ηλίας Κουσκουβέλης, Καθηγητής, Κοσμήτορας ΣΚΑΕΤ

Το μάθημα προσφέρει μία σε βάθος ειδίκευση στη Θεωρία Διεθνών Σχέσεων.  Θα παρουσιαστούν οι κυρίαρχες θεωρίες τής Επιστήμης των Διεθνών Σχέσεων, οι έννοιες, οι αναλύσεις και οι μεθοδολογικές προσεγγίσεις που αυτές εισάγουν.  Η προτεινόμενη βιβλιογραφία  και οι ακαδημαϊκές παραδόσεις σκοπό έχουν να αποτελέσουν τη βάση για τις επιστημονικές παραμέτρους στη μελέτη των διεθνών σχέσεων. 

Στο τέλος του εξαμήνου αναμένεται οι φοιτητές να έχουν αναπτύξει τις απαραίτητες δεξιότητες ώστε:

Να ανταποκρίνονται με κριτική ικανότητα στα ερωτήματα και την επιχειρηματολογία της θεωρίας των Διεθνών Σχέσεων.

Να κατανοούν τις μεθοδολογικές, επιστημονικές και πολιτικές παραμέτρους μίας ομάδας σημαντικών θεωρητικών προσεγγίσεων των Διεθνών Σχέσεων.

Μαθήματα και Βιβλιογραφία

1 – 2.  

– Θουκυδίδης, Ιστορίαι.

– Hans J. Morgenthau, Politics among Nations: The Struggle for Power and Peace, 5^th Edition, Revised, (New York: Alfred A. Knopf, 1978, pp. 4-15, “Six principles of Political Realism.

– Ηλίας Κουσκουβέλης (2003), Εισαγωγή στις Διεθνείς Σχέσεις, Ποιότητα.

Προαιρετική βιβλιογραφία:

– Bull, Hedley (1966), “International Theory: The Case for a Classical Approach”, World Politics, 18 (3): 361-377.

– Bull, Hedley (1972), “The Theory of International Politics, 1919-1969”, in The Aberystwyth Papers: International Politics, 1919-1969, edited by Brian Porter, 30-55. London: Oxford University Press [for the University College of Wales].

– Gustafson, Lowell S., Thucydides’ theory of international relations: a lasting possession, Baton Rouge, Louisiana State University Press, 2000.

– Johnson, Laurie M., Thucydides, Hobbes and the interpretation of Realism, DeKalb, Northern Illinois University Press, 1993.

– Ned Lebow, Richard, The tragic vision of politics: ethics, interests, and orders, Pensylvania State University Press, 2004.

3.  Carr Edward, Η εικοσαετής κρίση 1919-1939, Εισαγωγή στη μελέτη των διεθνών σχέσεων, Ποιότητα, Αθήνα, 2000.

Προαιρετική βιβλιογραφία

–  Clark, Ian (2009), “Towards an English School Theory of Hegemony”, European Journal of International Relations, 15:2, 203-228.

–  Herz, John H. (1981), “Political Realism Revisited”. International Studies Quarterly, 25(2): 182-197.

–  Mearsheimer, John J. (2005), “E.H. Carr vs Idealism: The Battle Rages On”, International Relations, 19(2): 139-152.

–  Morgenthau, Hans J. (1993), Politics Among Nations: The Struggle for Power and Peace, New York, McGraw-Hill.

4.  Waltz Kenneth (2011), Ο άνθρωπος, το κράτος και ο πόλεμος, Μία θεωρητική ανάλυση (επιμέλεια: Κουσκουβέλης Ηλ.), Ποιότητα, Αθήνα, 2011.

Προαιρετική βιβλιογραφία

–  Brown, Chris (2009), “Structural Realism, Classical Realism and Human Nature”, International Relations, 23(2): 257-270.

5.  Bull Hedley, Η άναρχη κοινωνία, μελέτη της τάξης στην παγκόσμια πολιτική, (επιμέλεια: Κουσκουβέλης Ηλ.), Ποιότητα, Αθήνα, 2001.

Προαιρετική Βιβλιογραφία

–  Harris, Ian (1993), Order and Justice in “The Anarchical Society”, International Affairs, 69(4): 725-741.

–  Lake, David (1996), “Anarchy Hierarchy and the Variety of International Relations”, International Organization, 50(1): 1-33.

6.  Waltz Kenneth, Θεωρία Διεθνούς Πολιτικής, Ποιότητα, Αθήνα, 2011.

Προαιρετική βιβλιογραφία

–  Buzan, Barry and Richard Little (1996), “Reconceptualizing Anarchy: Structural Realism Meets World History”, European Journal of International Relations, 2:4, 403-38.

– James, Patrick (1995), “Structural Realism and the Causes of War”, Mershon International Studies Review, 39(2): 181-208.

– Waever, Ole (2009), “Waltz’s Theory of Theory”, International Relations, 23(2): 201-222.

– Waltz, Kenneth N. (2000), “Structural Realism after the Cold War”, International Security, 25(1): 5-41.

7.  Mearsheimer J. John, Η Τραγωδία της Πολιτικής των Μεγάλων Δυνάμεων, (επιμέλεια: Ήφαιστος Π. & Κουσκουβέλης Ηλ.), Ποιότητα, Αθήνα, 2009.

Προαιρετική βιβλιογραφία

–  Mearsheimer, John J. (2009), “Reckless States and Realism”, International Relations, 23(2): 241-256.

–  Schweller, Randall and Priess, David (1997), “A Tale of Two Realisms: Expanding the Institutions Debate”, Mershon International Studies Review, 41(1): 1-32.

–  Snyder, Glenn H. (2002), “Mearsheimer’s World-Offensive Realism and the Struggle for Security: A Review Essay”, International Security, 27(1): 149-173.

8.  

–  Keohane O. Robert & Nye S. Joseph, Power and interdependence, Little & Brown, Boston, 1977.

–  Holsti Kale, ‘The Necrologists of International Relations’, Canadian Journal Of Political Science/Revue canadienne de science politique, Vol.18, pp.675-695.

Προαιρετική βιβλιογραφία

–  Gilpin, Robert (1971), “The Politics of Transnational Economic Relations”, International Organization, 25(3): 398-419.

–  Jervis, Robert (1998), “Realism in the Study of World Politics”, International Organization, 52(4): 971-991.

–  Keohane, Robert O. (1998), “International Institutions: Can Interdependence Work?”, Foreign Policy, 110 (Special Edition): 82-96, 194.

–  Keohane, Robert O. and Nye, Joseph S. Jr. (1998), “Power and Interdependence in the Information Era”, Foreign Affairs, 77(5): 81-94.

– Keohane, Robert O. & Waltz, Kenneth N. (2000-2001), “The Neorealist and His Critic”, International Security, 25(3): 204-205.

9. Θεωρίες Ολοκλήρωσης

10.  Wight, Martin (1998), Διεθνής θεωρία. Τα τρία ρεύματα σκέψης (επιμέλεια: Ήφαιστος Π.), Ποιότητα, Αθήνα.

Προαιρετική βιβλιογραφία

–  Bull, Hedley (1976), “Martin Wight and the Theory of IR”, British Journal of International Studies, 2:2, 101-16.

11.  Νταβούτογλου Αχμέτ, Το Στρατηγικό Βάθος

12.  Van Evera, Stephen (2000), Εισαγωγή στη μεθοδολογία της πολιτικής επιστήμης, (επιμέλεια: Κουσκουβέλης Ηλ.), Ποιότητα.

Προτεινόμενοι σύνδεσμοι

http://www.diethneis-sxeseis.gr 

 http://www.kouskouvelis.gr, 

Conversations with History: John Mearsheimer 

Conversations with History: John Mearsheimer and Stephen Walt

Conversations with History: Joseph S. Nye 

Conversations with History: Kenneth N. Waltz

Conversations with History: Robert Jervis

Conversations with History: Robert O. Keohane 

Conversations with History: Stephen D. Krasner 

Διαπραγματεύσεις και Διαχείριση Κρίσεων στην Πολιτική και στην Οικονομία

Παρακάτω μπορείτε να βρείτε χρήσιμες πηγές για το μάθημα του Ε᾽ εξαμήνου: Διαπραγματεύσεις και Διαχείριση Κρίσεων στην Πολιτική και στην Οικονομία, που αποτελεί μάθημα της Έδρας Στρατηγικών Σπουδών ΓΕΕΘΑ Θουκυδίδης.

Διδάσκων: Ηλίας Κουσκουβέλης, Καθηγητής Διεθνών Σχέσεων, Κοσμήτορας ΣΚΑΕΤ

Κύριος στόχος του μαθήματος είναι η εξοικείωση των φοιτητών με τις μικρο-θεωρίες της απόφασης, ώστε, σε συνδυασμό με τις μακρο-θεωρίες των Διεθνών Σχέσεων, αφενός να βελτιστοποιηθεί η ικανότητα ανάλυσης, αφετέρου να αναπτυχθούν ικανότητες απόφασης, διαχείρισης κρίσεων και διαπραγμάτευσης με εφαρμογές στην πολιτική και την οικονομία.

Καταρχάς, εξετάζονται οι παράγοντες που επιδρούν στην απόφαση εν γένει και στη διεθνή πολιτική ειδικότερα. Εν συνεχεία, παρουσιάζονται και αναλύονται οι ορθολογικές, συμβατικής και μη συμβατικής λογικής, καθώς και οι υποκειμενικές θεωρίες απόφασης, με θεωρητικές αναφορές από την ελληνική κλασσική βιβλιογραφία (Θουκυδίδης, Ξενοφών) και παραδείγματα από την παγκόσμια ιστορία και τη διεθνή πολιτική. Ακολούθως, στη βάση των θεωριών της απόφασης αναπτύσσεται η μελέτη των κρίσεων και της διαχείρισής τους, των στρατηγικών που αναπτύσσονται, καθώς και των καταγεγραμμένων τακτικών διαπραγμάτευσης.

ΘΕΜΑΤΙΚΕΣ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ 

1. Η απόφαση: έννοια και σημασία στις διεθνείς σχέσεις και τη στρατηγική 

2. Η μελέτη της απόφασης, κρίσης και διαπραγματεύσεων στις Διεθνείς Σχέσεις 

3. Θεωρία Διεθνών Σχέσεων & θεωρίες απόφασης (επιστημολογία και μεθοδολογία) 

4. Ορθολογικές θεωρίες απόφασης – Θεωρία παιγνίων – προσομοίωση 

5. Λογικές θεωρίες απόφασης 

7. Υποκειμενικές θεωρίες απόφασης 

6. Κρίση και διαχείριση κρίσεων 

7. Διαπραγματεύσεις Ι 

8. Διαπραγματεύσεις ΙΙ 

Ενδεικτικός κατάλογος επιστημονικών ηλεκτρονικών περιοδικών στη Βιβλιοθήκη 

International Affairs

European Security

International Security

Survival

Journal of Conflict Resolution

International Peacekeeping

World Affairs

Journal of Strategic Studies

East Asia Review

Ενδιαφέροντες ιστότοποι 

http://www.un.org

http://www.europa.eu. 

http://www.nato.int

http://www.osce.org

http://www.crisisweb.org

http://www.iss.europa.eu/ 

http://www.brookings.edu 

http://www.hrw.org 

Ενδεικτική βιβλιογραφία 

Ηλίας Κουσκουβέλης, Λήψη αποφάσεων, κρίση, διαπραγμάτευση, Παπαζήσης, Αθήνα, 1995.

Ηλίας Κουσκουβέλης, Θεωρία απόφασης στον Θουκυδίδη, Εκδόσεις Πανεπιστημίου Μακεδονίας, Θεσσαλονίκη, 2015.

Στη βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου Μακεδονίας:

Claude, Roland, Η τέχνη της λήψεως αποφάσεων, T57.95.C3716 1972

Coffin, Royce A., Estrada, Ric, Η τέχνη και η τεχνική των διαπραγματεύσεων, HD58.6.C72416 1987

Georges, D. Patrick, κ.ά., Τέχνη και τεχνική των διαπραγματεύσεων, HD58.6.G46 1997

Harvard Business Review on negotiation and conflict resolution HD58.6.H38316 2004

Keenan, Kate, Διαπραγμάτευση, HD58.6.K44616 1998

Salacuse, Jeswald W., Κλείνοντας διεθνείς συμφωνίες, HD62.4.S2616 2002

Kennedy, G., Εγχειρίδιο διαπραγμάτευσης, HD58.6.K4716 2003

Lewicki, Roy J., Saunders, David M., Minton, John W., Η φύση των διαπραγματεύσεων,

HD58.6.L4916 2004

March, James G., Πώς λαμβάνονται οι αποφάσεις, HD30.23.M36816 2007

Ury, William, Πως να ξεπερνάτε την άρνηση: από την αντιπαλότητα στη συνεργασία

BF637.N4U7916 2001